Wat is de ‘Fluoban’?
De ‘Fluoban’ is het verbod voor verlichtingsfabrikanten om in de loop van 2023 nog fluorescentielampen te produceren. Dat is een gevolg van een wijziging van de RoHS-richtlijn. RoHS is de afkorting van ‘Restriction of the use of Hazardous Substances’: de beperking van het gebruik van gevaarlijke stoffen.
Weg met de kwik
Concreet verbiedt deze richtlijn het gebruik van kwik in lichtbronnen. Producten die kwik bevatten, kunnen schadelijk zijn voor onze gezondheid. Bij breuk van deze lampen kan het kwik in het milieu terecht komen en zo onze voedselketen besmetten. Verder bestaat het risico dat mensen de kwikdampen kunnen inademen. Dat heeft nefaste gevolgen voor onze gezondheid, zowel op korte als lange termijn.
Wijziging richtlijn
De in 2011 uitgevaardigde richtlijn bevatte aanvankelijk vrijstellingen voor bepaalde verlichtingsproducten. Begin 2022 is de richtlijn gewijzigd, wat belangrijke gevolgen heeft voor sommige lichtbronnen.
De gewijzigde RoHS-richtlijn 2011/65/EU betekent dat producenten vanaf 25 februari 2023 niet langer compact fluorescentielampen met steeklampvoet (CFLni) mogen maken. Een half jaar later, op 25 augustus 2023, treedt dat verbod ook in werking voor de fabricage van alle T5- en T8-fluorescentielampen.
Producten die nog in voorraad zijn bij leveranciers, mogen wel nog in de verkoop komen. Het is evenwel verstandiger om meteen te opteren voor betere en gezondheidsvriendelijke alternatieven, zoals ledverlichting.
Waarom wil Europa de fluorescentielamp bannen?
De afgelopen jaren is er al regelmatig sprake geweest van uitfaseringen. Sinds 2011 is de Europese wetgeving inzake de transitie van de verlichtingsmarkt gestart, in een eerste fase met het uitdoven van de gloeilamp. Daarna kwam de verbanning van halogeenlampen, nu is het dus de beurt aan de fluorescentielamp.
Voor Europa is dit heel belangrijk, omdat het bannen van de fluorescentielamp ook moet bijdragen tot het bereiken van de klimaatdoelstellingen. Eind 2019 sloten de EU-lidstaten een consensus om het energieverbruik in 2030 met 55 procent te verminderen in vergelijking met 1990. Twintig jaar later, in 2050, zou de Europese Unie helemaal klimaatneutraal willen zijn.
Om de doelstelling voor 2030 te bereiken, moeten we liefst 260 TWh (Terawattuur (TWh) = 1 miljard Kilowattuur (kWh)) minder energie consumeren en daardoor liefst 100 miljoen ton CO2 besparen. Het aandeel van verlichting daarin bedraagt ongeveer 16 procent. Dat vertegenwoordigt een verlaging van de CO2-uitstoot met 16,1 miljoen ton.
De verlichtingsfabrikanten staan voor de uitdaging om lichtbronnen te ontwerpen die meer ecologisch verantwoord én een stuk efficiënter zijn. Hoe ze dat moeten doen, is vermeld in de richtlijnen SLR (Single Lighting Regulation 2019/2020) en ELR (Energy Labeling Regulation 2019/2015).
Daarnaast pakt de EU uit met de European Product Registry for Energy Labeling (EPREL). Dit is een databank die alle cruciale informatie over elke lichtbron die op de markt verkrijgbaar is, zal centraliseren. Zo kunnen gebruikers van deze databank op een heel overzichtelijke en transparante manier alle voor- en nadelen van lichtbronnen opzoeken.
Wij blijven (nog even...)
Voor enkele lamptypes is deze wetgeving (nog) niet van toepassing. Bij bepaalde is dat omdat ze niet onder de RoHS-richtlijn vallen, of omdat er geen led-alternatief is . Voor andere begint de uitfasering pas op een later moment.
Niet-lineaire fluorescentielampen, zoals de TL-D U en de TL-E Circular (T9), zijn nog vrijgesteld tot 24 februari 2025. Hetzelfde geldt voor lineaire fluorescentielampen voor de retail en de voedingsindustrie, zoals de onbreekbare lampen of de speciale kleuren.
Voor toepassingen inzake veiligheidsverlichting mogen lineaire fluorescente lampen nog tot 24 februari 2027 in productie en verkoop blijven.
In explosiegevaarlijke omgevingen en openbaar vervoer is zelfs geen vervanging voor lineaire fluorescentielampen nodig. Deze uitzonderingstypes vallen namelijk niet onder de RoHS-richtlijn.
Wat met speciale verlichting en andere ontladingslampen?
Daarover hoef je je (nog) geen zorgen te maken. De productie van volgende lamptypes mag blijven doorgaan tot 24 februari 2025:
- TL-D kleurlampen voor entertainment
- UHP-lampen voor entertainment (MSD platinumlampen) en printtoepassingen.
De ‘vervaldatum’ voor de productie van volgende verlichtingsoplossingen is pas 24 februari 2027:
- SON-lampen
- HPS-lampen voor horticultuur
- CDM-lampen
- metaalhalogeenlampen (Quartz MH en Keramisch MH)
- UHP-lampen voor projectie
- UV-A, UV-B en UV-C lampen
- TL-D Blacklight Blue
Bij nieuwbouw of vernieuwbouw voor deze speciale toepassingen, kan je best contact opnemen met de Cebeo-lichtspecialisten. Zij kunnen een voorstel over een toekomstgerichte oplossing maken, zodat je binnen enkele jaren niet voor de vraag staat welke lampen nog leverbaar blijven.
Wat betekent het einde van fluorescentielampen voor jou als installateur?
Het is alleszins geen reden tot paniek, integendeel. Dankzij moderne technologieën creëert het verbod op CFL-ni-lampen, T5- en T8-fluorescentielampen, net heel wat nieuwe mogelijkheden.
Led-technologie bewijst zichzelf al jarenlang als een volwaardig en zelfs beter alternatief dan de verlichtingsoplossingen uit het verleden. De hoogste standaard ledverlichting biedt een hele waaier aan voordelen. Zo gaan dergelijke verlichtingsoplossingen veel langer mee en staan ze garant voor aanzienlijk lagere energiekosten. In vergelijking met onder meer fluorescentielampen, creëren ze betere lichtresultaten en vergen ze beduidend minder onderhoud.
Ledlampen en led-armaturen laten zich heel vlot integreren in intelligente verlichtingssystemen. De toonaangevende leveranciers bieden een erg breed assortiment aan. Dat maakt het, voor welke toepassing dan ook, erg eenvoudig om naar led over te stappen.
Omdat led-oplossingen in lampen veel breder gaan in toepassingen, is een één-op-één-vervanging hier niet aan de orde. Om in dit aanbod de juiste lamp te vinden, maakt zowel Cebeo als de fabrikant een helder overzicht, met duidelijke aanwijzingen over welke led-alternatieven het meest geschikt zijn voor de vervanging van fluorescentielampen in jouw toepassing. Op die manier krijg je een perfect beeld over welke oplossingen beschikbaar zijn voor de vervanging van:
- Lineaire fluorescentielampen (T8 en T5)
- Lineaire fluorescentielampen met lange levensduur (T8 Xtreme, T5 Xtra)
- Compacte, niet-geïntegreerde fluorescentielampen (PL-C, PL-S, PL-T, PL-L, PL-R en PL-Q)
- Compacte, niet geïntegreerde fluorescentielampen met lange levensduur (PL-C, PL-T en PL-L Xtra)
