Veranderingen in wetgeving geven transitie naar warmtepompen duw in de rug
“Vraag-gestuurde ventilatie is cruciaal”
Hoe zorg je ervoor dat je gebouw of woning op vlak van energieprestaties, isolatie en ventilatie optimaal toekomstgericht is? Welke premies kan je daarvoor krijgen? Hoe kan je daar als installateur maximaal op inzetten? Architect Luc Dedeyne, energieconsulent bij Bouwunie én spreker op de EPB roadshows van Cebeo afgelopen mei en juni, maakt ons helemaal wegwijs in de soms complexe materie.
Laat ons eerst even stilstaan bij de simpele basis om een ideaal binnenklimaat in woningen te creëren. “Alles begint bij isolatie”, legt Luc uit. “De volgende stappen die je moet nemen, zijn de creatie van luchtdichtheid, het voorzien van ventilatie en buitenzonwering, in die volgorde. Op die manier maak je de netto-energiebehoefte zo laag mogelijk en evolueer je automatisch naar een lager energieverbruik. Bij nieuwbouwwoningen en grondige renovaties zijn deze stappen sowieso geen probleem, omdat alles daar strikt genormeerd is. Vaak zitten mensen wel met vraagtekens als hun gasketel defect is. In plaats van dan automatisch een nieuwe gasketel te voorzien, is het verstandig om eerst te bekijken hoe goed de woning geïsoleerd is en vervolgens de overstap naar een warmtepomp te overwegen.”
Emissievrije gebouwen
Deze tips zijn het logische gevolg van Europese richtlijnen. Tegen 2030 wil de Europese Unie dat nieuwe gebouwen emissievrij zijn. Dat betekent dat ze geen CO₂ meer uitstoten tijdens het gebruik. Nieuwe gebouwen maken geen gebruik van fossiele brandstoffen voor verwarming, sanitair warm water of koeling. Voor bestaande gebouwen legt de EU strengere renovatie-eisen op, met een sterke focus op isolatie, warmtepompen en hernieuwbare energie. HVAC-installateurs spelen hierin een sleutelrol: zij moeten klanten helpen om over te schakelen naar duurzame systemen. De vraag naar energiezuinige installaties zal dus alleen maar toenemen in de komende jaren.
In Vlaanderen kun je via Mijn VerbouwPremie een subsidie aanvragen voor de installatie van een warmtepomp. “De premiebedragen variëren afhankelijk van het type warmtepomp, je inkomenscategorie en specifieke situaties zoals vervanging van elektrische verwarming of installatie in een gebied zonder aardgasnet. Voor premieaanvragen vanaf 1 juli 2025 is er een aanpassing van de premiepercentages.”
Daarnaast kan je in Vlaanderen sinds 2021 ook een EPC-labelpremie verkrijgen. “Deze premie is bedoeld voor eigenaars die hun woning of appartement met een slechte energieprestatie (EPC-label E of F voor woningen, D, E of F voor appartementen) binnen vijf jaar grondig renoveren tot een beter label (minstens C voor woningen, B voor appartementen). Sinds 6 januari 2025 verloopt de aanvraag via het Mijn VerbouwLoket, met een vereenvoudigde procedure in één stap. De EPC-labelpremie is complementair aan Mijn VerbouwPremie. Beide zijn dus combineerbaar, mits de aanvrager aan de afzonderlijke voorwaarden voldoet.”
Om vanaf 1 januari 2025 in aanmerking te komen voor de verhoogde EPC-labelpremie in Vlaanderen, moeten woningen voldoen aan specifieke minimale ventilatievereisten. “Zo moet minstens 65% van de verblijfsruimtes (woonkamers, slaapkamers en bureaus) beschikken over een geschikte ventilatievoorziening. Dit kan een natuurlijke voorziening zijn, zoals een raamrooster, of een permanent draaiende mechanische voorziening. Daarnaast moet minstens 65% van de natte ruimtes (badkamers, keukens, toiletten en wasplaatsen) eveneens voorzien zijn van een geschikte ventilatievoorziening. Alle keukens, bad- en douchekamers moeten verplicht over een dergelijke voorziening beschikken. De aanwezigheid van adequate ventilatie wordt beoordeeld op basis van het EPC na renovatie, dat vanaf 2 januari 2024 gedetailleerde informatie over ventilatie bevat.”
Luc Dedeyne
“Vraag-gestuurde ventilatie kan leiden tot een lagere reductiefactor in de EPB-berekening.”
Weg met de gasketel
Bovendien is het in Vlaanderen sinds dit jaar niet meer toegestaan om gasketels in nieuwbouwwoningen en bij IER’s (ingrijpende energetische renovaties) te installeren. “Dit maakt helemaal de weg vrij voor de warmtepomp”, gaat Luc verder. “Dé uitdaging daarbij is het stroomverbruik van een warmtepomp én het feit dat elektriciteit nog altijd een stuk duurder is dan gas. In het ideale geval zou men bij de digitale meter een onderscheid moeten maken tussen het verbruik van de warmtepomp en het verbruik van de andere stroomvreters. Als de overheid dan nog de nettarieven en heffingen zou aanpassen (lees: de elektriciteit voor de warmtepomp en warmtepompboiler goedkoper maken en die van andere stroomverbruikers eventueel duurder), zou de warmtepomp veel beter kunnen concurreren met gasketels, wat voor een snellere transitie zou zorgen.”
Vraag-gestuurde ventilatie
Daarnaast erkent de EPB-regelgeving in Vlaanderen vraag-gestuurde ventilatiesystemen als een energie-efficiënte oplossing die het ventilatiedebiet automatisch aanpast op basis van de actuele behoefte, bijvoorbeeld via CO₂-, vocht- of aanwezigheidsdetectie. “Deze systemen kunnen leiden tot een lagere reductiefactor in de EPB-berekening, wat resulteert in een gunstiger E-peil en dus een energiezuiniger gebouw. Meestal zijn dit oplossingen van type C of D.”
Luc Dedeyne
“Idealiter creëert de overheid een tariefaanpak waardoor warmtepompen veel beter kunnen concurreren met gasketels.”
Installateurs die optimaal op de veranderde regelgeving willen inspelen, doen er dus goed aan om zich ook in warmtepompen te specialiseren. “Het voordeel is dat je hiervoor niet per se een specialist in koeltechniek moet zijn. Veel merken pakken uit met warmtepompen van het monobloc-type, met de compressor, de condensor en de verdamper in hetzelfde toestel. Daar zijn geen koeltechnische handelingen voor nodig. Daarbij maakt men almaar meer gebruik van natuurlijke koelmiddelen zoals propaan, die veel minder milieubelastend zijn dan hun synthetische voorgangers”, besluit Luc Dedeyne.
