Evolutie naar natuurlijke koeltechnische middelen scherpt nood aan koeltechnisch certificaat aan
“Verruim je businesspotentieel mét respect voor het klimaat”
Dat het in Europa menens is om op allerlei vlakken maatregelen te nemen die de opwarming van het klimaat tegengaan, is al langer duidelijk. De komende jaren zullen die veranderingen op de HVAC-markt nog duidelijker worden. De trend om gefluoreerde broeikasgassen in te ruilen voor natuurlijke alternatieven, zal in de nabije toekomst nadrukkelijk aan belang winnen. Het gebruik van R290 als natuurlijk koelmiddel is een goede oplossing, al vergt dat bij de plaatsing een aantal belangrijke aandachtspunten, die ook in certificaatsopleidingen aan bod komen.
De Europese Unie neemt sinds 2014 diverse maatregelen om het gebruik van koelmiddelen met een hoog Global Warming Potential (GWP) te verminderen. “In 2024 herzag het de F-gasverordening, met als doel een volledige uitfasering van HFK's (synthetische koelmiddelen met een hoge GWP, red.) tegen 2050”, stipt Michaël Van Audenhove, domeinexpert HVAC bij Cebeo, aan. “Deze verordening introduceert quota om de productie en het gebruik van HFK's geleidelijk te verminderen en stimuleert het gebruik van alternatieve koelmiddelen met een lager GWP.”
Van R32 naar R290
Vanaf 2029 (voor airconditioning) en 2027 (voor lucht/water-warmtepompen) worden F-gassen met een GWP boven 150 verboden, met een volledig verbod op alle F-gassen in deze systemen vanaf 2035. “Voor grotere systemen (>12 kW) gelden soortgelijke beperkingen, met strengere GWP-limieten die ingaan tussen 2029 en 2033. Daarnaast zijn er vanaf 2025 verbodsbepalingen voor F-gassen in bepaalde toepassingen, zoals huishoudelijke koelkasten en vriezers. Deze maatregelen zijn onderdeel van de bredere Europese klimaatdoelstellingen, waaronder het streven naar klimaatneutraliteit tegen 2050.”
Momenteel wordt in heel wat koeltechnische installaties R32 als koelmiddel gebruikt. “De GWP-waarde van dit gas bedraagt 675”, gaat Michaël verder. “R290 biedt een prima alternatief, maar dan met een GWP-waarde van 3. Alleen heeft R290 een andere impact, zoals een hogere brandbaarheid. Zeker bij grotere installaties, die veel koelmiddel gebruiken, vereist dat extra voorzichtigheid. Toch is het, zeker voor residentiële toepassingen, onnodig om hier bevreesd voor te zijn, omdat dergelijke airco-toestellen en warmtepompen maar een heel beperkte hoeveelheid koelmiddel vereisen. Het komt er vooral op aan om de plaatsingsrichtlijnen die de fabrikanten (Mitsubishi Electric, Bosch, CTC,…) meegeven, te respecteren. Bij een vrijstaande installatie mogen zich binnen een straal van één meter rond het toestel en tot een maximale hoogte van 30 cm, geen ontstekingsbronnen, openingen of toegangen tot het gebouw bevinden. Bij plaatsing van het apparaat in een hoek of een nis, wordt de veiligheidszone aan de voorkant uitgebreid tot 2,5 meter.”
Michaël Van Audenhove
“R290 is een prima alternatief voor R32, maar heeft een hogere brandbaarheid.”
Opstartkosten drukken
Bij monobloc lucht/water-warmtepompen is R290 als koelmiddel al goed in het assortiment van de belangrijkste fabrikanten ingeburgerd. “Handig bij de installatie van dergelijke toestellen is dat er geen specifieke koeltechnische handelingen moeten gebeuren”, aldus Michaël. “Als er na verloop van tijd wel een koeltechnische interventie nodig is, moet die gebeuren door iemand die over een koeltechnisch certificaat beschikt.”
Bij split-airco’s en split-warmtepompen moeten alle koeltechnische handelingen gebeuren door koeltechnisch-gecertificeerde technici. “Dat is een belangrijk verschil met vroeger, toen iedereen met natuurlijke koelmiddelen mocht werken.”
Installateurs die over zo’n certificaat beschikken, hebben dan ook een grote troef in handen. “Akkoord, de opleiding om zo’n label te behalen kost circa 2000 tot 2500 euro, maar wie jaarlijks heel wat airco’s en warmtepompen plaatst, recupereert die investering heel snel. Zonder certificaat bedraagt de opstartkost tussen de 300 en 700 €. Als je zelf die opstart mag doen, kan je dus efficiënter en prijsgunstiger werken.”
Een koeltechnisch certificaat kan je behalen via een erkend opleidings- of examencentrum. “Je volgt hiervoor eerst een theoretische en praktische opleiding. Nadien leg je een praktijk- en kennistest af volgens de normen van VLAREM en de Europese gasverordening. Wie slaagt, ontvangt een persoonlijk certificaat en kan een erkenning aanvragen via zijn of haar onderneming. Voor de huidige gecertificeerde koeltechniekers is een update vereist om met koolwaterstoffen (eigen aan R290) te mogen werken. De lijst met erkende centra en de volledige procedure is terug te vinden op de websites van Leefmilieu Brussel, Departement Omgeving Vlaanderen of Bruxelles Environnement.”
Michaël Van Audenhove
“Vaardigheden om met R290 te werken, leer je idealiter door een koeltechnisch certificaat te behalen.”
Opleidingen
Binnen opleidingscentrum Cebeo Campus zijn specialisten volop bezig om infosessies te organiseren, samen met de verschillende partners. “Dat is belangrijk om het bewustzijn in de installatiemarkt verder aan te zwengelen”, vervolgt Michaël. “Mitsubishi Electric raadt installateurs aan om een webinar te volgen voor ze met monobloc- of split-installaties aan de slag gaan. Wij hebben al onze partners gevraagd om in hun sensibilisering over de nieuwe oplossingen ook voldoende informatie over de pro’s en contra’s van R290 mee te nemen.”
De drie fabrikanten CTC, Bosch en Mitsubishi Electric beschikken momenteel allemaal al over een gamma van monobloc-warmtepompen die op basis van koelmiddel R290 werken. Mitsubishi Electric lanceerde onlangs al een split-airco met dit klimaatvriendelijk alternatief. Die mogen alleen worden opgestart en gemanipuleerd door iemand met een koeltechnisch certificaat. Bosch plant binnenkort ook de introductie van dergelijke toestellen.
Moraal van het verhaal? “Heb geen schrik voor systemen die met het nieuwe koelmiddel werken, maar wees je ervan bewust dat ze correcte handelingen vereisen. Die vaardigheden leer je idealiter door een koeltechnisch certificaat te behalen. Vroeger bestond dat certificaat louter voor handelingen met gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen), nu bestaat er dus een extensie om met natuurlijke koelmiddelen te werken. Op die manier verruim je je businesspotentieel mét respect voor het klimaat”, besluit Michaël.
